**** قدرت مادی چیست- بخش چهارم

در معرکه ها و زرمگاه های شگرف و حیرت انگیز رزمنامه مهابهاراتا، به پهلوانانی بر میخوریم که جملگی، دارای نژاد آسمانی هستند. این قهرمانان، نه همین در فنون رزم و خطر، هریکی، سرگذشتی شورانگیز و عبرت آموز دارند، بل در صفات والای اخلاقی، از ایثار و گذشت و وفای به عهد، عرفان و حکمت، بر سالکان طریق و برهمنانی که در ریاضت های نفسانی و تحمل شداید، شهره آفاقند، فضیلت و برتری دارند.

از جمله: بهشیما (1)، کارنا (2)، یودهشیترا (3)، آرجونا که هریکی در تبار و گوهر، حتی بر ایندرا، خداوندگار ساکنان آسمان، که در عین حال خدای رعد و برف و باران است، برتری دارند.

لاجرم این مجموعه، منظومه ای حکمی، فلسفی و عرفانی از نظر غنای معانی و عمق مطالب، یکی از غنی ترین آثار دانش و حکمت بشری است.

هنگامی که ((آرجونا))، سردار سپاهیان پاندویی، بر سپاهاهیان کورویی پیروز می آید و هنگامی که این جنگ ناخواسته بر وی تحمیل می گردد، و می بیند که می باید از برای فرمانروایی به سرزمین هندوستان، با خویشاوندان، عموزادگان و مرشدان و مربیان معنوی خود به نبرد برخیزد، با وجود اینکه از عموزادگان آزمند و حسود خود، خواری ها و نیرنگها و بیدادهای بسیاری تحمل کرده اند، روی به ((شری کریشنا)) (4) می کند و می گوید:

((آیا جوانمردی و آزادگی را پسندیده است که برروی کسانی تیغ بکشیم که هریکی به نحوی، حق بزرگی بر عهده همت ما دارند؟ جنگ دو حالت دارد: پیروزی یا هزیمت، در صورتی که پیروز آمدیم، آیا پایه بزرگی و سلطنت خود را بر خون عزیزان بنا نهادیه ایم که بیشتر آنان از پدر، بر ما مشفق تر، و از هر مربی در حق ما مهربان تر بوده اند، آیا چنان حکومتی، بی این عزیزان در کام ما گوارا خواهد بود؟))

لیکن ((کریشنا)) به پاسخ، وی را می گوید:

((امور این عالم، در چشم مردم خردمند، نمودی بی بود است، آدمی تا بدانجا که امکان دارد، می باید از هرگونه بیداد و دستبردی به دیگران خودداری کند، لیکن لحظه هایی پیش می آید که مرد رزم را گریزی به جز در آویختن با خطر نیست. گروهی به ترک مال و جاه و سلطنت گفته و پشت پا به همه این مظاهر چشم و فریب زاده اند، و به کمتر چیزی از جهان، و گاه به هیچ، خشنود و خرسند گشته اند، لیکن آنان که خطر را اختیار کرده اند، زندگی را در کام خطر جسته اند.

وظیفه لشکری این گونه است و امور عالم بر این وظایف که به عهده اصناف جامعه است، معین شده است.

آنچه از میان می رود، جسم آدمی است، لیکن روح اوست که جاودانه است، آن مرد رزم که از خطر می هراسد، می پندارد که جان از دام مرگ به در می برد، لیکن پیری و بیماری، وی را در می یابد.))

((قاتل سرخ می پندارد که با تیغ او کسی کشته آمده است و مقتول در این گمان که با دست قاتل کینه خواه کشته شده است، در حالی که نه این، آن را کشته است، و نه او با دست این، کشته آمده است ...))

1- Bhishama

2- Karna

3- Yudhishthira

4- Shrikrishna

انتشارات سوره مهر چاپ سال 81

تألیف : مهرداد اوستا

به کوشش : بهروز ایمانی

تایپ : سایه

عالم ((مایا))

حکیم و مقتدای سالکان راه حق، در حکمت عالم ((مایا))، مهاراجه ((راما)) را با این افسانه استعاری، حقیقت جهان را که نمودی بی بود است، راهنمایی می کند:

**** راجه لونا – بخش اول

در دامنه کوهسار سربلند هیمالایا، یعنی سرزمین باستانی و داستانی هندوستان که با زبان مقدس سانسکریت ((بهاراتا)) خوانده می شد، کشوری با نام ((پاندوا)) (1) قرار داشت که از برکت فرمانروایان شریف و حکیمان و عارفان صافی ضمیر، به آبادانی و نعمت و سلامت آزادی، کمتر کشوری به پایه آن می رسید. برآن کشور، راجه ای نامدار به دادگری و حکمت با نام ((لونا)) (2) فرمانروایی داشت. همواره، بارگاه او محکمه عرفان بود و بر روی رعیت باز، زیرا آن راجه شریف و دادگر در دفع ظلم از ستمدیدگان و گرفتن انصاف از ستمگران زبردست، یک دم غافل نمی ماند، لاجرم هرگز گرد پریشانی به پیرامن روزگار وی نمی گشت.

از این روی، رفتار شایسته و گفتار بایسته راجه لونا، مطلوب نظرکارگزاران عالم بالا بود که باران رحمت و فراوانی نعمت و شادی و سلامت بر کشور ((پاندوا)) فرو می بارید، تا اینکه روزی از روزگاران که خاطر مهاراجه و مجلسیان از نشئه گفتار حکیمی بزرگ، سرمست آمده بود، بیگانه ای با کلاه و ردا و پیراهنی عجیب، و رفتار و هنجاری شگفت انگیز، در پیشگاه راجه، ناگهانی پیدا شد و کسی ندانست کی و چگونه در آن بارگاه پرشکوه حاضر آمده است.

بیگانه، که نوجوانی با دیداری شیرین و رفتاری دلپذیر بود، به راجه لونا و حاضران مجلس درود فرستاد، فرمان خواست که هنر خود را در آن جایگاه شریف به نظر مجلسیان باز نماید. نوجوان بیگانه، چنین به سخن خود افزود که کار وی به ظاهر اگرچه شعبده و نیرنگ است، لیکن دعوی آن دارد که در فن شعبده، چنان نقش هایی پدید خواهد آورد که چشم هیچ آفریده، نظیر آن را ندیده است. راجا لونا شگفت زده گفت :

((کار را باش!))

جوان به شیوه هنگامه گیران، دسته ای از پر طاووس از بغل در آورد و به دست گرفت و نقش هایی چنان شگرف پدیدار ساخت که هرگز شعبده بازی را نظیر ایفای کمترین نقش آن را میسر نمی بود.

نوجوان بیگانه، همچنان سرگرم هنرنمایی بود و با چرخیدن و به گردش در آمدن، در گشاد و بست پرهایی رنگین طاووس، آن چنان غرایب و طلسم و نیرنگ به نمایش در می آورد که راجه لونا و حاضران مجلس از حیرت ندانستند در کجای عالم جای دارند. در گرماگرم آن هنگامه گیری مشعبد، فرستاده ای از سوی فرمانروای سند، بازخواست و ارمغان های شگرف و هدایای گرانمایه، تقدیم پیشگاه راجه لونا کرد و از جمله، سمندی بادپای و خوش ترکیب با رنگ ها و الوان بود. فرستاده فرمانروای سند گفت: هرچند در خیل خانه راجه لونا، تکاوران و اسبان نجیب بسیار است، لیکن این اسب از جمله اسبان زمینی نیست، زیرا نژاد آن به ((اچهی شروا)) (3) مرکب نامدار خداوندگار ((ایندرا)) (4) می رسد.

بیگانه نوجوان، همچنان گرم ایفای نقش های حیرت آور خود بود.

راجه لونا را هنگامی که چشم بر اسب گرانمایه افتاد، چندان شیفته وار بر آن دوخته شد که گویی از خود بی خود شده است. آنچنان فریفته، در تماشای مرکب غرقه شده بود که مایه حیرت مجلسیان وی شد و با خود گفتند :

((راجه لونا با آن همت والا و نظر بلند که هرگز به چیزی از حطام دنیا با نظر قبول ننگریسته است، چرا اکنون بدین اسب می نگرد؟))

و راجه لونا غرقه در تماشای اسب ارمغانی بود. لحظه هایی دراز بر آن شیفتگی گذشت، که ناگهان راجه لونا به سختی بلرزید و پریده رخسار به اطرافیان خود نگاه کرد. وی همچون کسی که ماجرای دردانگیز و رنجباری را از سر گذرانیده باشد، یا همانند کسی که از عالم مالیخولیایی و سرسامی، از یک بیماری هولناک، به دنیایی اندوهزای به خود آمده باشد، با حیرت، نگاهی به پیرامون خود افکند. با حالتی خسته و کوفته به اندیشه فرو رفت، سپس لحظه ای چند را به همان اندازه که هیجانی خاطرکوب را می بایست، آرامش دلی به دست آورد. با تلاشی سخت و کشنده به خویش آمد. حالتی که از چشم حاضران، دور و از همدمان پوشیده نمانده بود. راجه با از سرگذرانیدن آن بحران شدید و اسرارآمیز و باز یافتن اندکی آسودگی خاطر، از اطرافیان خود که همچنان نگران حالت مرموز راجه بودند، پرسید: آیا از آنگاه که فرستندگان راجه سند بدینجا حاضر آمده اند و این اسب را از نظر ما گذرانیده بودند، هیچ از جای خود برخاسته ام یا نه؟ و چندگاه است که از اینجا به بیرون رفته و باز آمده ام؟

حاضران مجلس به پاسخ گفتند که:

((وی هرگز از جای خود برنخاسته و به جایی نرفته است، یا سخن روشن تر، راجه، همچنان برمسندی که نشسته بود، از جای خود کمترین حرکتی نکرده است؟))

((همین؟))

پرسید :

((آیا همین؟))

در پاسخ شنید که :

((آری همین و بس!))

راجه با همه استیلا و قدرتی که در نگاهداشت خویش داشت، از این پاسخ، همچون کسی که از هیبت و گرانباری خاطره بس اسرارآمیزی، کوفته خاطر باشد، همچنان از مهابت سرگذشتی بس اندوهبار بر خود می تابید. نگاهی پرسشگرانه به پیرامون خود بیفکند، و پیدا بود که با تلاشی درونی، می کوشد که خویشتن داری خویش را باز یابد. سرانجام با کوششی جانکاه، توانست همدمان دمساز خود را، پرده از یکی از شگفت انگیزترین اسرار برگیرد.

1- Pandua

2- Luna

3- Uccaisravas (اچی شروا)

4- Indra

منبع : مهر و آتش

انتشارات سوره مهر چاپ سال 81

تألیف : مهرداد اوستا

به کوشش : بهروز ایمانی

تایپ : سایه